به گزارش تحریریه، در روزهای اخیر نخستین مقام تروئیکای اروپا که در تماسی یکساعته با حجت الاسلام «سیدابراهیم رئیسی» رئیس جمهوری جدید کشورمان به مسائل مختلف پرداخت، «امانوئل مکرون» همتای فرانسوی وی بود. اگر چه در جریان این گفت وگوی تلفنی از موضوعاتی چون ضرورت امنیت منطقه خلیج فارس گرفته تا تحولات لبنان و عراق سخن به میان آمد اما دال مرکزی مباحث پیرامون احیای توافق هسته ای یا همان برجام بود.

هر چند جزییات زیادی از این تماس رسانه ای نشده اما رئیسی در این گفت وگوی نسبتا طولانی با مکرون با انتقاد از عدم پایبندی سه کشور اروپایی حاضر در برجام به تعهدات خود، گفته است که در هر مذاکره‌ای باید حقوق و منافع ایران تامین شود. به گفته کاخ الیزه، مکرون هم در این مکالمه از ایران خواسته نقض برجام را فورا متوقف کند و برای به نتیجه رسیدن تلاش‌ها برای برجام به مذاکرات وین برگردد.

رفتار برجامی مکرون را می توان در دو قاب مختلف مورد ارزیابی قرار داد؛ قابی که در دوره دونالد ترامپ به تقابل جویی پاریس و واشنگتن منجر شده بود و قاب جدیدی که مکرون به زبان گویای آمریکای بایدن درآمده تا مواضع کاخ سفیدنشینان از زبان وی پشت میز مذاکره ساری و جاری شود.

در دولت ترامپ مسائل مختلفی بسترساز شکاف در دو سوی اقیانوس اطلس بود؛ از یکجانبه گرایی آمریکا و بی اعتنایی به متحدان اروپایی در سازمان های بین المللی گرفته تا اختلاف بر تعهدات دوسویه و چندسویه مانند نقش آنها در ناتو. در آن زمان بود که حتی اظهارات مکرون مبنی بر ضرورت تشکیل ارتش واحد اروپایی صدای اعتراض ترامپ را بلند کرد و در موضوع برجام نیز تروئیکای اروپا به ویژه فرانسه سازوکارهای متنوعی را ارایه داد هر چند که این سازوکارها تنها بر روی کاغذ باقی ماندند.

در دولت بایدن با پر شدن شکاف بین اروپا و آمریکا اما کار برای ایران تا حدی دشوار شده است. درست است که آمریکا پشت میز مذاکره حضور ندارد و «رابرت مالی» با واسطه در جریان گفت وگوها قرار دارد ولی فرانسه و دیگر اعضای تروئیکا به زبان گویای آمریکا تبدیل شده اند.

بهمن ماه پارسال رئیس جمهوری فرانسه با استقبال از تمایل ظاهری ایالات متحده برای بازگشت به برجام خواستار مشارکت عربستان سعودی و اسرائیل در مذاکرات احتمالی پیرامون توافق هسته ای ایران شد. مکرون در این باره گفت: «باید راهی بیابیم تا عربستان سعودی و اسرائیل را در این گفت‌وگوها مشارکت دهیم چون آنها شرکای کلیدی منطقه هستند که در نتایجی که ما با دیگر دوستانمان در منطقه به دست می‌آوریم مستقیماً ذی‌نفع هستند.»

مکرون همچنین در نشست مجازی اندیشکده «شورای آتلانتیک» در پاریس گفت که «ما لازم است مذاکره‌ای جدید با ایران را نهایی کنیم». نهایی کردن «مذاکره ای جدید» با ایران از زبان مکرون، همان شرط و شروط گزافی است که مقامات آمریکایی همچون «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه بایدن بارها از تریبون های مختلف مطرح کرده اند.

چندی پیش بلینکن در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی «ان‌بی‌سی» از توافقی «محکم تر و طولانی تر» سخن به میان آورد و تاکید کرد که مشتاق گنجاندن مسائل موشکی و منطقه ای به توافق هسته ای است.

در این زمینه نیز موضع ایران همواره مشخص و واضح بیان شده و از نگاه ناظران، تکرار این زیاده خواهی کلاف درهم تنیده مذاکرات را پیچیده تر خواهد ساخت. رئیسی در سخنرانی مراسم تحلیف خود در مجلس گفت که از هر طرح دیپلماتیک که باعث لغو تحریم‌ها شود، استقبال خواهد کرد.

همچنین روز یک‌شنبه ۲۴ مرداد «اسماعیل کوثری» نماینده تهران در مجلس گفت که مذاکرات هسته‌ای در دولت رئیسی ادامه خواهد یافت و «بحث اینکه مذاکره ادامه پیدا نکند، مطرح نیست.» وی اما تاکید کرد که «دولت آمریکا نباید در مذاکرات پافشاری‌های بیخود داشته باشد و اگر قرار است ما موشک نداشته باشیم، آنها هم نباید داشته باشند».

اما موضوعی فراتر از داشتن موشک و برد آنها مطرح است و به محدودیت های مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ و نیز «بندهای غروب برجام» بازمی گردد. در متن قطعنامه ۲۲۳۱، بازه زمانی پنج ساله برای مبادلات تسلیحاتی در نظر گرفته شده که به رغم مخالفت ها و کارشکنی های ترامپ، مهرماه پارسال این محدودیت برداشته شد. همچنین در قطعنامه مذکور برای فعالیت های موشکی ایران نیز محدودیتی هشت ساله لحاظ شده و بعد از این زمان، فعالیت های ایران در این زمینه به شرایط عادی بازخواهد گشت.

جدا از فعالیت های تسلیحاتی و موشکی، یکی دیگر از نگرانی‌های آمریکا به «بند غروب برجام» ارتباط می یابد؛ بندی که برپایه آن پس از ۱۰ سال ایران می ‌تواند سانتریفیوژهای غنی‌سازی را افزایش دهد و پس از ۱۵ سال نیز اجازه دارد بر حجم اورانیوم کمتر غنی ‌شده خود بیافزاید.

بنابراین آنچه بسترساز نگرانی آمریکا و متحدان اروپایی آن از جمله مکرون شده این محدودیت های موقتی و گذرا است که از نگاه تیم رئیسی دور نمانده است.

پایان/